SPSS’te Ölçüm Düzeyi (Nominal, Ordinal, Scale) Nasıl Ayarlanır?

SPSS’te Nominal, Ordinal ve Scale Ölçek Nedir?

SPSS’te veri analizi yaparken değişkenlerin ölçüm düzeyi (Measure) büyük önem taşır. Her değişken, analiz türüne ve veri tipine uygun olarak üç temel ölçüm düzeyinden birine atanır:

1. Nominal (Adlandırmalı) Ölçek

• Tanım: Kategorik veriler için kullanılır. Gruplar arasında sıralama veya büyüklük ilişkisi yoktur.

• Örnekler: Cinsiyet (erkek, kadın), şehir adı, kan grubu, renkler.

• Analiz: Ki-kare testi, mod, yüzde dağılımı gibi analizlerde kullanılır.

• Grafik: Pasta grafik, çubuk grafik.

2. Ordinal (Sıralı) Ölçek

• Tanım: Kategorik veriler için kullanılır, fakat gruplar arasında bir sıralama vardır.

• Örnekler: Eğitim düzeyi (ilkokul, lise, üniversite), memnuniyet düzeyi (çok düşük, düşük, orta, yüksek), yarışma derecesi (birinci, ikinci, üçüncü).

• Analiz: Sıralama içeren istatistikler; Spearman korelasyonu, medyan.

• Grafik: Sütun grafik, çubuk grafik.

3. Scale (Sürekli/Sayısal) Ölçek

• Tanım: Sayısal ve sürekli veriler için kullanılır. Değerler arasında eşit aralıklar bulunur, gerçek sıfır noktası vardır.

• Örnekler: Yaş, kilo, gelir, sınav puanı, iş tatmini seviyesi.

• Analiz: Pearson korelasyonu, ortalama, standart sapma, t-testi, ANOVA.

• Grafik: Histogram, çizgi grafik.

Measure Sütununun Önemi

• Doğru İstatistiksel Test: Ölçüm düzeyi, hangi istatistiksel testin seçileceğini belirler.

  • Nominal: Ki-kare testi

  • Ordinal: Spearman korelasyonu, Mann-Whitney U testi

  • Scale: Pearson korelasyonu, t-testi

• Veri Analizinin Doğruluğu: Yanlış ölçüm düzeyi seçilirse analiz sonuçları güvenilir olmaz.

• Grafik Türü Seçimi: Farklı ölçüm düzeylerine uygun grafikler kullanılmalıdır.

SPSS’te Measure ve Values Sütunlarına Veri Girişi Örneği

Aşağıda bir anket veri seti için örnek değişken tanımlamaları görebilirsiniz:

Name	Type	Label	Values	Measure
cinsiyet	Numeric	Cinsiyet	1=Erkek, 2=Kadın	Nominal
egitim_durumu	Numeric	Eğitim Düzeyi	1=İlkokul, 2=Ortaokul, 3=Lise, 4=Üni	Ordinal
yaş	Numeric	Katılımcı yaşı	-	Scale
memnuniyet	Numeric	Memnuniyet Düzeyi	1=Çok düşük ... 5=Çok yüksek	Ordinal
gelir	Numeric	Aylık Gelir (TL)	-	Scale

SPSS’te Ölçüm Düzeyi Nasıl Ayarlanır?

1. Variable View sekmesine geçin.

2. İlgili değişkenin bulunduğu satırda Measure sütununa tıklayın.

3. Açılan seçeneklerden “Nominal”, “Ordinal” veya “Scale” olanı seçin.

4. Kategorik değişkenler için Values sütunundan kategori kodlarını ve etiketlerini girin (ör. 1=Erkek, 2=Kadın).

SPSS’te ölçüm düzeyini doğru belirlemek, hem veri analizinin doğruluğu hem de kullanılacak istatistiksel testlerin uygunluğu açısından büyük önem taşır. Analizlerinizi başlatmadan önce, her değişken için uygun ölçeği belirleyip ayarladığınızdan emin olun.