Nominal Veriler Nedir? – Tanım, Özellikler ve Analiz Yöntemleri
- Nominal Analiz
- 28 Eki
- 3 dakikada okunur
Nominal veriler, bir değişkenin kategorilere ayrıldığı, ancak bu kategorilerin kendi içinde sıralama veya sayısal anlam taşımadığı veri türüdür. Bu tür veriler, yalnızca isimlendirme veya sınıflandırma amacı taşır.
Örneğin, “tercih edilen ulaşım aracı” değişkeninde araba, otobüs, tren, tramvay, bisiklet gibi kategoriler bulunur. Bu gruplar arasında hiyerarşik bir sıra yoktur.
🔹 Ölçme Düzeyleri
Verilerin ölçme düzeyi, hangi hassasiyetle ölçüldüğünü gösterir. Dört temel düzey bulunur:
Nominal
Sıralı (Ordinal)
Eşit aralıklı (Interval)
Oranlı (Ratio)
Nominal düzey, ölçümün en basit şeklidir. Yalnızca etiketleme yapılabilir; aralık, oran veya sıfır noktası bulunmaz.
🔹 Nominal Verilere Örnekler
Nominal verilerde her gözlem yalnızca bir kategoriye ait olabilir.
Bazı örnek değişkenler:
İki olası değere sahip değişkenler (örneğin Evet/Hayır, Kadın/Erkek) ikili değişkenler (binary) olarak adlandırılır ve nominal değişken türüne girer.
🔹 Nominal Verilerin Toplanması
Nominal veriler açık uçlu veya kapalı uçlu sorularla toplanabilir.
Kapalı uçlu soru örnekleri:
Cinsiyetiniz nedir? → Kadın / Erkek / Diğer
Akıllı telefonunuz var mı? → Evet / Hayır
En sevdiğiniz film türü nedir? → Aksiyon / Komedi / Romantik / Korku
Açık uçlu soru örnekleri:
Öğrenci numaranız nedir?
Posta kodunuz nedir?
Ana diliniz nedir?
🔹 Nominal Verilerin Analizi
Nominal veriler sayısal işlemlerle değil, frekans ve yüzde dağılımlarıyla analiz edilir.
Bu tabloyu çubuk grafik veya pasta grafiğe dönüştürerek veri dağılımını görselleştirmek mümkündür.
Nominal verilerde merkezi eğilim ölçüsü olarak yalnızca mod (tepe değer) kullanılabilir. Çünkü ortalama ve medyan gibi işlemler, sıralama gerektirdiğinden nominal veriye uygun değildir.
🔹 Nominal Veriler İçin İstatistiksel Testler
Nominal verilerde parametrik testler kullanılamaz; bunun yerine nonparametrik testler uygulanır.
En yaygın yöntem Ki-Kare (χ²) Testleri’dir:
Ki-Kare Uyum (Goodness of Fit) Testi: Tek bir değişkenin gözlenen frekanslarının, beklenen dağılımla uyumlu olup olmadığını ölçer.
Bağımsızlık Ki-Kare Testi: İki kategorik değişken arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirler. Örneğin, politik tercih ile istihdam durumu arasındaki ilişki bu testle analiz edilebilir.
Nominal veriler, araştırmalarda kategorik sınıflandırma amacıyla kullanılır. Her ne kadar sayısal işlemler yapılamasa da, bu veriler grupların dağılımını ve oranlarını ortaya koymada güçlü bir araçtır. Doğru biçimde toplandığında ve uygun testlerle analiz edildiğinde, sosyal bilimlerden sağlık araştırmalarına kadar birçok alanda güvenilir içgörüler sağlar.
❓ Nominal Veri Üzerine Sıkça Sorulan Sorular
Ölçme Düzeyleri Kaç Türdür?
Araştırmalarda değişkenlerin ölçülme hassasiyetini belirleyen dört temel ölçme düzeyi vardır:
Nominal: Veriler yalnızca sınıflandırılabilir, sıralanamaz.
Sıralı (Ordinal): Veriler hem sınıflandırılabilir hem sıralanabilir.
Eşit Aralıklı (Interval): Veriler sınıflandırılıp sıralanabilir, aralıklar eşittir.
Oranlı (Ratio): Veriler sınıflandırılıp sıralanabilir, aralıklar eşittir ve doğal sıfır noktası vardır.
Ölçme düzeyi arttıkça, elde edilen veri daha fazla istatistiksel işlemeye elverişli hale gelir.
Hangi Ölçme Düzeyini Kullanacağımı Nasıl Belirlerim?
Bazı değişkenlerin düzeyi doğası gereği sabittir.
Örneğin:
Cinsiyet, uyruk, kan grubu → her zaman nominal düzeydedir; çünkü sıralama anlamı yoktur.
Ancak bazı değişkenlerde ölçme düzeyi seçilebilir.
Örneğin: Gelir
Sıralı düzeyde incelenirse, gelir gruplarına bölünür (1’den 5’e kadar düşükten yükseğe).
Oranlı düzeyde ele alınırsa, birebir sayısal değerler (ör. 25.000 TL, 48.500 TL) kullanılır.
Genel kural olarak, eğer olanak varsa daha yüksek düzey tercih edilmelidir; çünkü analiz seçeneklerini artırır ve daha doğru sonuç verir.
Nominal Veri ile Sıralı Veri Arasındaki Fark Nedir?
Nominal ve sıralı düzey veriler çoğu zaman karıştırılır, ancak aralarındaki fark temeldir:
Nominal veri: Yalnızca sınıflandırır. Gruplar arasında büyüklük veya sıra ilişkisi yoktur.
Örnek: “Kan grubu A mı, B mi?”
Sıralı veri: Hem sınıflandırır hem de belirli bir sıra içerir.
Örnek: “Memnuniyet düzeyi: Az / Orta / Çok”
Nominal veride “daha fazla” veya “daha az” kavramı anlam taşımaz; sıralı veride ise taşır.
Yorumlar