Konu Nasıl Belirlenir ve Literatür Taraması Nasıl Yapılır?

Araştırmaya başlamanın ilk ve en kritik adımlarını doğru atmak, tezinizin veya projenizin sağlam temellere oturmasını sağlar. Bu yazıda konunuzu seçerken ve literatür taraması yaparken dikkat etmeniz gereken adımları, kullanabileceğiniz araçları ve Türkiye’deki en popüler veri tabanlarını bulacaksınız.

1️⃣ Konu Belirleme Süreci

🔹 1.1 İlgi Alanını Tanımlama

Araştırmaya başlamadan önce kendi alanınızı, mesleki ya da akademik ilginizi ve mevcut kaynaklarınızı netleştirin. İlgi alanını daraltmak, odaklanmayı ve daha nitelikli sonuçlar elde etmeyi kolaylaştırır.

🔹 1.2 Güncel ve Önemli Bir Problemi Seçme

Alanınızdaki güncel gelişmeleri takip ederek henüz yeterince çalışılmamış bir boşluk yakalamaya çalışın. Örneğin: “Türkiye’de işitme cihazı fitting süreçleri” gibi spesifik bir başlık seçmek, literatürdeki güncel tartışmaları yakalamak açısından faydalıdır.

🔹 1.3 Yapılabilirlik Analizi

Seçtiğiniz konunun veri erişimi, kaynak mevcudiyeti ve zaman yönetimi açısından uygulanabilir olduğundan emin olun. Bu adım, çalışmanızın sürdürülebilirliğini garanti altına alır.

2️⃣ Literatür Taramasına Hazırlık

🔹 2.1 Anahtar Kelimeler Belirleme

Konunuzu 2–3 anahtar kelime ile özetleyin ve bunları İngilizce karşılıklarıyla birlikte not alın. Örneğin: “İşitme cihazı fitting” → “Hearing aid fitting”.

🔹 2.2 Hedef Veri Tabanlarını Seçme

Türkiye’de kullanılabilen ve araştırmanız için en doğru platformlar:

• Google Scholar: En geniş akademik arama motoru.

• TR Dizin: Türkiye’deki hakemli dergiler.

• YÖK Tez Merkezi: Türkiye’deki tezlerin tam metinleri.

• PubMed: Tıp ve sağlık bilimleri için dünya çapında tarama.

• Scopus ve Web of Science: Üniversite üzerinden erişim sağlanabilen premium tarama platformları.

🔹 2.3 Filtreleme ve Zaman Aralığı

Son 5 yıl, 10 yıl gibi filtreler kullanarak daha güncel çalışmalara ulaşabilirsiniz. Bu filtreler literatürün evrimini görmenize yardımcı olur.

3️⃣ Literatür Taramasının Uygulanması

🔹 3.1 Kaynakları Toplama ve Düzenleme

Bulgularınızı Zotero veya Mendeley gibi referans yönetim araçlarına ekleyin. Böylece kaynaklarınızı otomatik olarak düzenleyebilir ve Word veya Google Docs’ta tek tıkla kaynakça oluşturabilirsiniz.

🔹 3.2 Okuma ve Kodlama

Her makalenin özetini okuyarak konu, yöntem ve bulgular açısından kısa notlar alın. İlgili veya ilgisiz şeklinde işaretlemek, sistematik ilerlemenizi sağlar.

🔹 3.3 Boşlukları ve Çelişkileri Tespit Etme

Literatürde bulduğunuz eksikler veya çelişkili sonuçlar sizin için araştırma sorusu veya hipotez geliştirme fırsatıdır.

4️⃣ Hipotez Geliştirme

🔹 4.1 Test Edilebilir Varsayım

Literatür taraması sonunda ulaştığınız “boşluk” üzerine test edilebilir bir varsayım geliştirin. Örneğin: “Odyometri öğrencilerinin simülasyon kullanımı, sınav başarılarını anlamlı şekilde artırır.”

🔹 4.2 Değişkenleri Belirleme

Bağımsız ve bağımlı değişkenlerinizi açıkça tanımlayın. Bu sayede hipoteziniz hem ölçülebilir hem de istatistiksel olarak test edilebilir hale gelir.

5️⃣ Sık Kullanılan Literatür Tarama Araçları ve Platformlar

Platform	Tür	Öne Çıkan Özellik
Google Scholar	Ücretsiz	Çok disiplinli, hızlı arama
TR Dizin	Ücretsiz	Türkiye’deki hakemli dergiler
YÖK Tez Merkezi	Ücretsiz	Tez taraması ve PDF erişimi
PubMed	Ücretsiz	Sağlık ve tıp literatürü
Scopus	Kurumsal	Atıf analizi ve gelişmiş filtreleme
Web of Science	Kurumsal	SCI, SSCI, AHCI indeksli makaleler
Semantic Scholar	Ücretsiz	Yapay zekâ destekli öneriler

6️⃣ Pratik İpuçları

• Dar başlıklar yerine geniş bir kavramla başlayıp sonra filtrelerle daraltın.

• İngilizce anahtar kelimelerle daha geniş uluslararası literatüre ulaşın.

• Çalışmalarınızı düzenli olarak Zotero / Mendeley ile senkronize edin.

• Rayyan kullanarak sistematik derleme veya eleme sürecinizi hızlandırın.

7️⃣ Özetle

Konu belirleme ve literatür taraması süreci, araştırmanızın temelini oluşturur. Bu adımları metodik ve planlı yapmanız; hem zamandan tasarruf sağlar hem de çalışmanızın niteliğini yükseltir. Ücretsiz ve profesyonel platformları bir arada kullanarak literatürün hem yerli hem de uluslararası boyutunu kolayca inceleyebilirsiniz.