İkincil Araştırma | Tanım, Türler ve Örneklerle Açıklama

İkincil araştırma, başkaları tarafından önceden toplanmış verilerin kullanıldığı araştırma türüdür. Yani, veriyi kendiniz toplamıyorsanız ve mevcut kaynaklardan yararlanarak analiz yapıyorsanız, ikincil araştırma yürütüyorsunuz demektir.

Buna karşılık, veriyi ilk kez kendiniz topladığınız araştırmalar birincil araştırma olarak adlandırılır.

🎓 Örnek: Üniversite yemekhanesindeki vegan seçeneklerin yıllar içindeki değişimini incelemek istiyorsunuz. Mezun bir arkadaşınızın daha önce yaptığı aynı konudaki anket verilerini alıp istatistiksel analiz yaparsanız, bu bir ikincil araştırmadır.

1️⃣ İkincil Araştırma Ne Zaman Kullanılır?

İkincil araştırma, çoğu akademik ve kurumsal çalışmada zaman ve maliyet açısından avantajlı olduğu için sıkça tercih edilir.

Bu yöntem özellikle:

• Kendi birincil verisini toplamadan önce ön bilgi edinmek isteyen araştırmacılar,

• Literatürdeki boşlukları belirlemek isteyenler,

• Mevcut veriler üzerinden yeni sonuçlar üretmek isteyenler için uygundur.

💡 Not: İkincil araştırma genellikle açıklayıcı niteliktedir; yani mevcut bir konunun nedenlerini ve sonuçlarını anlamaya çalışır.

2️⃣ İkincil Araştırma Türleri

İkincil araştırmalar farklı biçimlerde yapılabilir. En yaygın türler şunlardır:

Tür	Tanım	Kullanım Amacı
İstatistiksel analiz	Mevcut veri setlerinin (ör. TÜİK, OECD, Dünya Bankası) incelenmesi.	Hipotez testi, korelasyon veya regresyon analizleri yapmak.
Literatür taraması	Bilimsel yayınlar, makaleler ve tezlerin sistematik olarak incelenmesi.	Mevcut bilgi durumunu özetlemek, araştırma boşluklarını belirlemek.
Vaka analizi	Önceden yapılmış araştırmalara veya olaylara dayalı derinlemesine inceleme.	Gerçek bir durumu, olguyu veya organizasyonu anlamak.
İçerik analizi	Mevcut metin, belge, medya veya konuşmalardaki örüntülerin incelenmesi.	Söylem veya tarihsel temalar üzerine nitel ya da nicel analiz yapmak.

🔹 İstatistiksel Analiz

Çevrim içi ortamda kamuya açık birçok veri seti bulunur. Bu veriler çoğunlukla ücretsiz veya düşük maliyetlidir. İstatistiksel analizlerle hipotez testleri, eğilim analizleri veya regresyon modelleri uygulanabilir.

Güvenilir veri kaynakları arasında:

• Devlet kurumları (TÜİK, Sağlık Bakanlığı)

• Üniversiteler

• Uluslararası kuruluşlar (OECD, WHO, UN)

• Özel araştırma şirketleri ve kütüphaneler yer alır.

🔹 Literatür Taraması

Literatür taraması, belirli bir konudaki mevcut bilimsel çalışmaları inceleyerek mevcut bilgi birikimini değerlendirmektir. Amaç, sadece özetlemek değil; eleştirel bir sentez ve analiz yapmaktır.

📘 İpucu: Literatür taraması yalnızca kaynakların listesini vermek değildir; mevcut bulgular arasındaki benzerlikleri, çelişkileri ve eksiklikleri ortaya koymalıdır.

🔹 Vaka Analizi

Belirli bir kişi, kurum, olay veya sürecin derinlemesine incelenmesidir. Nitel araştırmalar için güçlü bir örnekleme tekniğidir.

Vaka analizinde kullanılabilecek kaynaklar:

• Önceden yapılmış görüşmeler

• Resmî raporlar

• Gözlem kayıtları

• Arşiv belgeleri

🔹 İçerik Analizi

İçerik analizi, kayıtlı belgelerdeki anlam kalıplarını veya dilsel örüntüleri inceleyen bir yöntemdir. Metin, konuşma, sosyal medya gönderisi veya tarihi belgeler üzerinde uygulanabilir.

Bu analiz nicel (örneğin, kelime sıklıkları) veya nitel (örneğin, tematik anlamlar) olabilir.

3️⃣ İkincil Araştırma Örnekleri

Yöntem	Konu	Uygulama Örneği
İstatistiksel analiz	Sağlık sigortası kapsamı	Devlet kurumlarının açık veri tabanlarındaki kayıtların incelenmesi
Literatür taraması	Kampüs protestoları	Son 100 yıldaki akademik çalışmalardan bilgi sentezi yapılması
Vaka analizi	Cezaevinden tahliye sonrası uyum	Önceden yapılmış mülakat verilerinin yeniden analizi
İçerik analizi	Ekonomik kriz dönemlerindeki siyasi söylemler	Eski seçim konuşmalarındaki “işsizlik”, “çalışma” kavramlarının sıklık analizi

4️⃣ Avantajlar ve Dezavantajlar

✅ Avantajlar

• Erişim kolaydır, çoğu veri ücretsiz veya düşük maliyetlidir.

• Zaman tasarrufu sağlar; veriler önceden toplandığı için analiz süreci kısadır.

• Mevcut araştırmaları yeniden kullanarak yeniden üretilebilirlik sağlar.

• Çalışmanızı mevcut literatüre dayandırarak bilimsel güvenilirlik artırır.

⚠️ Dezavantajlar

• Her veri güvenilir veya güncel olmayabilir.

• Orijinal araştırmadaki olası önyargılar ikincil analizlere yansıyabilir.

• Aşırı kullanılan veri setleri, araştırmanın özgünlüğünü azaltabilir.

• Veri temizleme işlemi gerekebilir.

📌 Nominal Analiz Önerisi: İkincil veri analizine başlamadan önce kaynakların geçerliliğini CRAAP testi (Currency, Relevance, Authority, Accuracy, Purpose) kriterleriyle değerlendirin.

🎯 Sonuç

İkincil araştırma, zaman, maliyet ve veri erişimi açısından en pratik bilimsel yaklaşımlardan biridir. Ancak, kullanılan verilerin kaynağı, geçerliliği ve güncelliği mutlaka kontrol edilmelidir.

“Doğru ikincil veri, araştırmacıya birincil veriden önce yön gösterir.”

🔹 Sistematik derleme birincil araştırma mıdır?

Hayır. Sistematik derleme, ikincil araştırma türüdür çünkü yeni veri toplamaz.

Mevcut bilimsel çalışmalar sistematik biçimde analiz edilir, karşılaştırılır ve sonuçlar sentezlenir.

🔹 Hangi araştırma yöntemini kullanmalıyım?

Kullanılacak yöntem, araştırma sorusuna ve toplanacak verinin türüne bağlıdır.

Amaç	Kullanılacak Yöntem
Ölçüm yapmak veya hipotez test etmek	Nicel yöntemler
Fikirleri, algıları veya deneyimleri incelemek	Nitel yöntemler
Hazır verileri analiz etmek	İkincil araştırma
Kendi verinizi üretmek ve kontrol etmek	Birincil araştırma
Neden-sonuç ilişkilerini test etmek	Deneysel yöntem
Bir durumu veya özelliği tanımlamak	Betimleyici yöntem

💡 Kısaca: Ne kadar derinlemesine anlamak istediğinize ve verinin kim tarafından üretileceğine göre yöntemi seçmelisiniz.

🔹 Nicel ve nitel yöntemler arasındaki fark nedir?

Özellik	Nicel Araştırma	Nitel Araştırma
Veri Türü	Sayısal veriler	Sözel veya betimleyici veriler
Amaç	Hipotez test etmek	Kavram ve anlamları keşfetmek
Yöntem	Anket, deney, istatistiksel analiz	Görüşme, gözlem, içerik analizi
Sonuç Tipi	Ölçülebilir ve genellenebilir	Derinlemesine ve yorumlayıcı
Yaklaşım	Doğrulayıcı	Keşfedici

Bu iki yaklaşım birbirinin alternatifi değil, çoğu araştırmada birlikte (karma yöntemle) kullanılabilir.