Eğitim Alanında Yaygın Kullanılan Ölçekler: Öğrenci ve Akademisyenler İçin Temel Rehber

Eğitim bilimleri, psikolojik danışmanlık ve öğrenci gelişimi alanlarında güvenilir ve geçerli ölçme araçları, hem akademik hem de pratik çalışmaların vazgeçilmezidir. Aşağıda yer alan ölçekler, Türkiye’de yaygınca kullanılan ve bilimsel geçerliliği kanıtlanmış ölçme araçlarıdır. Hem öğrenciler hem de araştırmacılar için rehber niteliğindedir.

1. Sınav Kaygısı Envanteri (TAI)

Kullanım Amacı / Alanı: Sınav Kaygısı Envanteri (Test Anxiety Inventory, TAI), öğrencilerin sınavlara yönelik yaşadıkları kaygı düzeyini, hem duygusal belirtiler (anksiyete) hem de kuruntu (endişe) boyutlarıyla ölçer. Eğitim psikolojisi ve rehberlik alanlarında oldukça yaygındır.

Hedef Kitlesi: Ortaöğretim ve üniversite öğrencileri.

Özellikleri:

• Toplam Madde Sayısı: 20

• Cevaplama Şekli: 4’lü Likert tipi (Hiç – Çok)

• Geliştirici: C. D. Spielberger (1980)

• Türkçe Uyarlama: N. Öner (1989/90)

• Erişim: Open METU

Neden Kullanılır? Sınav başarısızlığının arkasında psikolojik bir neden olup olmadığını tespit etmek, öğrenciye uygun destek sağlamak ve müdahale programları planlamak için kullanılır.

Aşağıdaki bağlantıdan ölçeği indirebilir ve inceleyebilirsiniz.

11131138_sinav-kaygisi-olcegi.pdf

PDF dosyasını indir • 104KB

Ölçek görselleri:

2. Akademik Motivasyon Ölçeği (AMÖ)

Kullanım Amacı / Alanı: Akademik Motivasyon Ölçeği, öğrencilerin içsel ve dışsal motivasyon türlerini, akademik başarıya yönelik güdülenme derecelerini değerlendirmek için geliştirilmiştir. Eğitim bilimleri ve psikolojik danışmanlıkta kullanılır.

Hedef Kitlesi: Lise ve üniversite öğrencileri.

Özellikleri:

• Toplam Madde Sayısı: 28 (7 alt boyut)

• Cevaplama Şekli: 7’li Likert tipi (1=Hiç uygun değil – 7=Tam uygun)

• Geliştirici: R. J. Vallerand ve ark. (1992)

• Türkçe Uyarlama: M. H. Ünal-Karagüven (2012)

• Erişim: Halil Ekşi Test Arşivi – Makale PDF

Neden Kullanılır? Öğrencilerin hangi alanlarda daha yüksek veya düşük motivasyona sahip olduğunu, eğitim sürecinde hangi desteklerin faydalı olacağını analiz etmek için idealdir.

Ölçek Görüntüsü:

3. Genel Öz-Yeterlik Ölçeği (GÖYÖ)

Kullanım Amacı / Alanı: Bireyin karşılaştığı sorunlarla başa çıkma kapasitesine, yani genel öz-yeterlik inancına odaklanır. Gelişim, öğrenme psikolojisi ve kişisel gelişim alanlarında yaygınca uygulanır.

Hedef Kitlesi: Ergen ve yetişkin bireyler.

Özellikleri:

• Toplam Madde Sayısı: 10

• Cevaplama Şekli: 4’lü Likert tipi (Hiç doğru değil – Tamamen doğru)

• Geliştirici: M. Jerusalem & R. Schwarzer (1981)

• Türkçe Uyarlama: F. Yıldırım & İ. İlhan (2010)

• Erişim: Halil Ekşi Test Arşivi

Neden Kullanılır? Akademik başarı, kariyer planlaması ve kişisel gelişim süreçlerinde öz-yeterlik kavramının ölçülmesi, destek ve müdahale programlarının planlanmasında yol gösterici olur.

Aşağıdaki bağlantıdan ölçeği indirebilir ve inceleyebilirsiniz.

Proje_Yarismalari_Danismanlik_Ozyeterlik.pdf

PDF dosyasını indir • 95KB

Ölçek görüntüsü:

4. Problem Çözme Envanteri (PÇE)

Kullanım Amacı / Alanı: PÇE, bireylerin problem çözme sürecindeki algılarını ve yaklaşımlarını değerlendiren, rehberlik ve psikolojik danışmanlıkta sıklıkla kullanılan bir araçtır.

Hedef Kitlesi: Üniversite öğrencileri ve yetişkinler.

Özellikleri:

• Toplam Madde Sayısı: 35

• Cevaplama Şekli: 6’lı Likert tipi (Hiçbir zaman – Her zaman)

• Geliştirici: P. P. Heppner (1982)

• Türkçe Uyarlama: N. Şahin, N. H. Şahin & P. Heppner (1993)

• Erişim: Dergipark

Neden Kullanılır? Bireylerin problem çözme becerilerinin analiz edilmesi, rehberlik sürecinde güçlü ve gelişime açık alanların tespit edilmesi için kullanılır.

Ölçek görüntüsü:

Sonuç: Ölçekler Nasıl Seçilir ve Kullanılır?

Eğitim alanında kullanılan bu ölçekler, öğrencilerin psikolojik, bilişsel ve duygusal gelişimini anlamak ve değerlendirmek için temel araçlardır.

• Uygulama Öncesi: Ölçeklerin telif hakları ve kullanım koşulları kontrol edilmeli, geçerlilik-güvenirlik çalışmaları yapılmış Türkçe uyarlamaları kullanılmalıdır.

• Uygulama Sonrası: Sonuçlar, öğrenciye veya danışana bireysel ve bütüncül destek sunmak için kullanılabilir.

Her ölçme aracı, kendi alanında güvenilir veri sağladığı için, özellikle tez, proje, araştırma veya danışmanlık çalışmalarında tercih edilmektedir.

Ölçek Adı	Kullanım Amacı / Alanı	Hedef Kitle	Madde Sayısı	Tipi	Geliştirici / Uyarlayan	Erişim Linki
Sınav Kaygısı Envanteri (TAI)	Sınav kaygısı ölçümü	Öğrenciler	20	4’lü Likert	Spielberger / Öner	open.metu.edu.tr
Akademik Motivasyon Ölçeği	Akademik motivasyon düzeyi	Lise, üniversite	28	7’li Likert	Vallerand / Ünal-Karagüven	toad.halileksi.net
Genel Öz-Yeterlik Ölçeği	Öz-yeterlik inancı	Ergen, yetişkin	10	4’lü Likert	Jerusalem & Schwarzer / Yıldırım	toad.halileksi.net
Problem Çözme Envanteri (PÇE)	Problem çözme becerisi	Üniversite, yetişkin	35	6’lı Likert	Heppner / Şahin	dergipark.org.tr

“Yukarıda paylaşılan ölçekler ve testler, yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Uygulama ve değerlendirme, alanında uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.”