Tanımlayıcı İstatistikler ve Z Değerleri – SPSS Uygulamalı Anlatım

Tanımlayıcı İstatistiklerin Amacı

Tanımlayıcı istatistik komutu, birden fazla değişken için tek tabloda tek değişkenli özet istatistikler oluşturur ve standartlaştırılmış değerleri (z değerleri) hesaplar.

Değişkenler, ortalama değerlerinin büyüklüğüne göre (artan veya azalan), alfabetik sıraya göre veya seçildiği sıraya göre (varsayılan) sıralanabilir.

Z Değerlerinin Kaydedilmesi

Z değerleri kaydedildiğinde, veri düzenleyicide (Data Editor) veri dosyasına eklenir ve grafikler, veri listeleri ve analizlerde kullanılabilir. Değişkenler farklı birimlerde ölçülmüşse (örneğin kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla ile okuryazarlık oranı gibi), z dönüşümü değişkenleri karşılaştırmayı kolaylaştırmak için ortak bir ölçeğe taşır.

Örnek Uygulama

Her bir gözlem satırı satış personelinin günlük satış toplamlarını içeriyorsa (örneğin Bob, Kim ve Brian için birkaç ay boyunca günlük veriler toplanmışsa), tanımlayıcı istatistik komutu, her personelin ortalama günlük satışlarını hesaplayabilir ve sonuçları en yüksek ortalama satıştan en düşüğe doğru sıralayabilir.

Hesaplanan İstatistikler

Tanımlayıcı istatistik komutu şu değerleri üretir:

• Örneklem büyüklüğü

• Ortalama

• Minimum

• Maksimum

• Standart sapma

• Varyans

• Aralık

• Toplam

• Ortalama standart hatası

• Çarpıklık ve basıklık (her biri standart hatalarıyla birlikte)

Veri ve Varsayım Koşulları

Sayısal değişkenler, gözle kaydedilme hataları, uç değerler ve dağılım bozuklukları açısından grafiksel olarak kontrol edildikten sonra kullanılmalıdır. Bu komut, binlerce gözlem içeren büyük veri dosyalarında oldukça verimlidir.

Mevcut istatistiklerin çoğu (z değerleri dâhil) normal dağılım varsayımına dayanır ve simetrik dağılıma sahip nicel değişkenler için uygundur. Sırasız kategorilere sahip veya çarpık dağılımlı değişkenlerden kaçınılmalıdır. Z değerlerinin dağılımı, orijinal verinin dağılım şekliyle aynıdır; bu nedenle z değeri hesaplamak problemli veriyi düzeltmez.

SPSS Üzerinden Uygulama Adımları

1️⃣ Menüden Analyze → Descriptive Statistics → Descriptives... yolunu izleyin.

2️⃣ Bir veya birden fazla değişken seçin.

3️⃣ İsteğe bağlı olarak:

• Save standardized values as variables seçeneğini işaretleyerek z değerlerini yeni değişkenler olarak kaydedin.

• Options düğmesine tıklayarak isteğe bağlı istatistikleri ve görüntüleme sırasını ayarlayın.