SPSS’te Güvenilirlik Analizi Uygulaması: Dijital Bağımlılık Ölçeği - 70 Kişilik Veri Seti

SPSS'te uygulamalı güvenilirlik analizine başlamadan önce "Güvenilirlik Analizi" üzerine özet bilgilendirme yapalım.

Güvenilirlik Analizi Nedir, Ne İşe Yarar?

• Güvenilirlik analizi, bir ölçek veya anketin tutarlı ve tekrarlanabilir ölçümler yapıp yapmadığını belirlemek için kullanılan istatistiksel bir yöntemdir.

• Kısaca, ölçeğin veya testin aynı özelliği her uygulamada aynı şekilde ölçüp ölçmediğini gösterir.

Ne İşe Yarar?

• Bir ölçeğin veya anketin güvenilir olması, araştırma sonuçlarının güvenilirliği için şarttır.

• Araştırmacı, topladığı verilerin hatadan arınmış ve tutarlı olup olmadığını güvenilirlik analizi ile görür.

• En sık kullanılan yöntem Cronbach’s Alpha katsayısıdır.

Yorumlamada Temel Kriterler

1. Cronbach’s Alpha (α):

   • 0,70 ve üzeri: Kabul edilebilir güvenilirlik

   • 0,80 ve üzeri: İyi güvenilirlik

   • 0,90 ve üzeri: Çok yüksek güvenilirlik

2. Maddeler arası ilişki: Maddeler birbiriyle anlamlı ve tutarlı ölçmeli.

3. Item-Total Correlation: Her bir maddenin toplam ölçekle korelasyonu yüksek olmalı (genellikle 0,30 ve üzeri istenir).

4. Alpha if Item Deleted: Bir madde çıkarıldığında Alpha yükseliyorsa, o madde ölçekle uyumlu değil demektir.

Sonuç Olarak

Güvenilirlik analizi, araştırmalarda kullanılan ölçeklerin ve testlerin bilimsel açıdan güvenilir olup olmadığını test eder. Cronbach’s Alpha değeri ve madde analizleri, ölçeğin tutarlılığını objektif olarak değerlendirmenizi sağlar.

Aşağıdaki görselde kullanılan veri setini görmektesiniz.

Aşağıdaki dosya indirme bağlantısından veri setini indirebilir inceleyebilir ve çalışmalarınızda kullanabilirsiniz.

SPSS’te Güvenilirlik Analizi Uygulaması Dijital Bağımlılık Ölçeği - 70 Kişilik Veri Seti D.

dosyasını indir • 179KB

Aşağıdaki görsel veri setindeki değişkenlerin SPSS yazılımında "variable view" ekranında tanımlanmasının görüntüsüdür.

Name	Type	Width	Decimals	Label	Values (Açıklama)	Missing	Columns	Align	Measure	Role
soru1	Numeric	1	0	Sabah kalkar kalkmaz...	1=Katılmıyorum ... 5=Tam kat.		8	Right	Ordinal	Input
soru2	Numeric	1	0	Sosyal medyada zaman...	Aynı		8	Right	Ordinal	Input
soru3	Numeric	1	0	Sosyal medya yoksa...	Aynı		8	Right	Ordinal	Input
soru4	Numeric	1	0	Günde birkaç kez...	Aynı		8	Right	Ordinal	Input
soru5	Numeric	1	0	Sosyal medya yüzünden...	Aynı		8	Right	Ordinal	Input

SPSS’te Güvenilirlik Analizi Nasıl Yapılır?

1. Veri Girişi

• Tüm ölçek maddelerini (örneğin, soru1, soru2, ... soru5) sütunlara ve katılımcı yanıtlarını satırlara girin.

2. Menüden Analize Girin

• Ana menüden Analyze > Scale > Reliability Analysis... yolunu izleyin.

3. Değişkenleri Seçin

• Açılan pencerede, analiz etmek istediğiniz maddeleri (ör: soru1-soru5) Variables kutusuna aktarın.

4. Model Seçimi

• Varsayılan olarak Model: Alpha seçili olmalıdır (Cronbach’s Alpha için). Değilse, açılır menüden Alpha’yı seçin.

5. İsteğe Bağlı Ayarlar

• Statistics butonuna tıklayarak;

  • “Item,”

  • “Scale,”

  • “Scale if item deleted,”

  • “Inter-Item Correlation,” gibi seçenekleri işaretleyebilirsiniz.

  • (Daha fazla detaylı çıktı almak için tavsiye edilir.)

• Continue ile ana pencereye dönün.

6. Analizi Başlat

• OK butonuna tıklayın.

7. Sonuçları Yorumlayın

• Çıktıda en üstte “Reliability Statistics” tablosu çıkar:

  • Cronbach’s Alpha değerini ve madde sayısını görürsünüz.

  • Alpha değeri 0,70 ve üzerindeyse ölçek güvenilirdir.

• “Item-Total Statistics” tablosundan, her bir madde çıkarıldığında Alpha’nın nasıl değiştiğini inceleyin.

  • Alpha yükseliyorsa, ilgili maddeyi gözden geçirin.

Kısa Özet

1. Analyze > Scale > Reliability Analysis

2. Değişkenleri “Variables” kutusuna aktar

3. Model: Alpha seç

4. (İsteğe bağlı) Statistics ayarlarını kontrol et

5. OK ile çalıştır

6. Cronbach’s Alpha ve detaylı tabloları incele

Aşağıdaki dosya indirme bağlantısından SPSS çıktısını indirebilir, görüntüleyebilir ve inceleyebilirsiniz.

SPSS’te Güvenilirlik Analizi Uygulaması Dijital Bağımlılık Ölçeği - 70 Kişilik Veri Seti a.

dosyasını indir • 410KB

SPSS’te Dijital Bağımlılık Ölçeği Güvenilirlik Analizi Sonuçları (N=70)

1. Cronbach’s Alpha

• Değer: 0,974

• Yorum: Bu son derece yüksek ve mükemmel bir güvenilirlik düzeyidir. Ölçek maddeleri çok tutarlı çalışıyor.

2. Madde İstatistikleri

• Tüm sorular için ortalama: 3,39 – 3,76 aralığında.

• Standart sapmalar: 1,135 – 1,344 aralığında.

• Maddeler benzer ve orta-üst düzeyde dijital bağımlılığı ölçüyor.

	Soru1	Soru2	Soru3	Soru4	Soru5
Soru1	1,000	,908	,908	,935	,898
Soru2	,908	1,000	,817	,885	,912
Soru3	,908	,817	1,000	,858	,870
Soru4	,935	,885	,858	1,000	,850
Soru5	,898	,912	,870	,850	1,000

Yorum: Tüm maddeler arasında çok yüksek korelasyon var (,817–,935 aralığında). Maddeler aynı davranışı ölçmede oldukça başarılı.

4. Madde Toplam Korelasyonları ve Alpha Değerleri

Soru	Corrected Item-Total Correlation	Alpha if Item Deleted
Soru1	,962	,962
Soru2	,921	,969
Soru3	,900	,971
Soru4	,923	,968
Soru5	,922	,968

• Yorum: Her maddenin toplam puanla olan ilişkisi çok güçlü (hepsi 0,90 ve üzeri). Hiçbir madde çıkarıldığında Alpha anlamlı şekilde artmıyor; bu da tüm maddelerin ölçeğe pozitif katkı sağladığını gösterir.

5. Toplam Ölçek İstatistikleri

• Toplam puan ortalaması: 17,76

• Varyans: 35,462

• Standart sapma: 5,955

• Madde sayısı: 5

Kısa Değerlendirme ve Sonuç

• Ölçeğin güvenilirliği mükemmel düzeyde (Cronbach’s Alpha = 0,974).

• Tüm maddeler birbirleriyle ve toplam puanla yüksek uyum içinde.

• Hiçbir madde ölçeğin bütünlüğünü bozmaz; çıkarılsa bile güvenilirlik değişmiyor.

• Ölçek, bu örneklemde dijital bağımlılık düzeyini ölçmek için güvenle kullanılabilir.

Dijital Bağımlılık Ölçeği’ne ait 5 maddelik kısa ölçek, 70 kişilik örneklem üzerinde test edildiğinde, son derece yüksek güvenilirlik göstermektedir (Cronbach’s Alpha: 0,974). Tüm maddeler ölçeğe yüksek katkı sağlamakta ve çıkarıldığında ölçeğin güvenilirliğinde anlamlı bir değişiklik olmamaktadır. Ölçek, dijital bağımlılık davranışlarını güvenle ölçmek için uygundur.