Sosyoloji’de Uygulamalı Literatür Taraması: Konu Seçimi → Google Scholar → Zotero (Adım Adım)

Amaç: Sosyoloji alanında uygulamalı bir mini çalışma yaparak;

1. araştırma konusu oluşturalım,

2. Google Scholar üzerinde adım adım literatür taraması yapalım,

3. kaynakları Zotero ile düzenleyelim.

1) Konu Seçimi: Net, Ölçülebilir, Uygulanabilir

Örnek şemsiye alan: Dijital kültür ve toplumsal ilişkiler

Örnek konu (seçim 1): “Sosyal medya kullanımı ile yalnızlık ilişkisi: Türkiye örneği”

Örnek konu (seçim 2): “Genç işsizliği ve yaşam memnuniyeti: Kentsel sosyoloji perspektifi”

İpuçları

• Konuyu nüfus/örneklem (gençler, üniversite öğrencileri), mekân (Türkiye/İstanbul), zaman (son 5 yıl) ile daralt.

• Kavramları İngilizce eşdeğerleriyle de yaz: “yalnızlık/loneliness”, “sosyal medya/social media”.

• Çalışmanın türünü erken karar ver: betimsel mi, ilişkisel mi, nitel mi?

2) Anahtar Kelime Haritası (TR + EN)

TR: sosyal medya, yalnızlık, dijital kültür, toplumsal bağ, gençlik, üniversite öğrencileri, Türkiye

EN: social media, loneliness, social isolation, digital culture, social capital, youth, Türkiye

Dil	Tema / Alt Tema	Anahtar Kelimeler	Operatör	Google Scholar Sorgusu	Not
TR	Sosyal medya ↔ yalnızlık	sosyal medya, yalnızlık, Türkiye	AND	"sosyal medya" AND yalnızlık AND Türkiye	Son 5 yıl filtresi
TR	Başlık odaklı	sosyal medya, yalnızlık	intitle + AND	intitle:"yalnızlık" AND "sosyal medya" AND Türkiye	Başlıkta geçen
TR	Platform odaklı	Instagram, TikTok, yalnızlık	OR + AND	("Instagram" OR "TikTok") AND yalnızlık AND Türkiye	Platform bazlı
TR	Demografi	üniversite öğrencileri, gençlik	OR + AND	"sosyal medya" AND yalnızlık AND ("üniversite öğrencileri" OR gençlik)	Hedef örnekleme
TR	Yerel dergi/kamu	dergipark, edu.tr	site: + AND	("sosyal medya" AND yalnızlık) site:dergipark.org.tr OR site:.edu.tr	Yerel kaynak
TR	Teorik çerçeve	sosyal sermaye, sosyal medya	AND	"sosyal sermaye" AND "sosyal medya" AND Türkiye	Teorik odak
TR	Yöntemsel odak	nicel/nitel, ölçek	OR + AND	"sosyal medya" AND yalnızlık AND (nicel OR nitel OR ölçek)	Yöntem türü
EN	Social media ↔ loneliness	social media, loneliness, Turkey	AND	"social media" AND loneliness AND (Turkey OR Türkiye)	2019–2025 filtresi
EN	Synonyms	social media, loneliness/"social isolation"	OR + AND	("social media" OR Instagram OR TikTok) AND (loneliness OR "social isolation") AND (Turkey OR Türkiye)	Eş anlamlı genişletme
EN	Title focus	loneliness, social media	intitle + AND	intitle:loneliness AND "social media" AND (Turkey OR Türkiye)	Başlıkta eşleşen
EN	Scale/ölçek	UCLA, DJG ölçekleri	OR + AND	("UCLA Loneliness Scale" OR "De Jong Gierveld") AND "social media" AND Turkey	Ölçme araçları
EN	Institutional	edu, ac.uk	site: + AND	("social media" AND loneliness) (site:.edu OR site:.ac.uk)	Kurumsal öncelik

3) Google Scholar’da Uygulamalı Arama (Adım Adım)

Adım 3.1 – Temel arama

• Scholar’a gir: scholar.google.com.tr

• Sorgu: "sosyal medya" AND yalnızlık AND Türkiye → Enter

• Sol panelden yıl filtresi: “Son 5 yıl” (veya özel tarih aralığı).

• Gerekirse dil ve sıralama seçeneklerini ayarla.

Adım 3.2 – Gelişmiş operatörler

• Başlıkta geçsin: intitle:"yalnızlık" AND "sosyal medya" AND Türkiye

• PDF öncelik: “Tüm sürümler” ve [PDF] işaretli sonuçlara bak.

• Kurumsal odak: site:.edu.tr veya yerel dergiler için site:dergipark.org.tr.

Adım 3.3 – Keşif genişletme

• “Cited by/Alıntılayanlar” → güncel literatürü yakala.

• “Related articles/Benzer makaleler” → yeni anahtar kelime çıkar.

• Yazar profilleri → aynı araştırmacının diğer çalışmalarına bak.

• Uyarı oluştur (Alerts) → yeni yayınları mail alsın.

Adım 3.4 – Hızlı eleme (screening-lite)

• Başlık & özet uyumlu mu?

• Yöntem konuna uygun mu (nitel/anket/içerik analizi)?

• Örneklem ve ülke kriterine uyuyor mu? (Türkiye/karşılaştırmalı)

• Yıl ve dergi niteliği uygun mu?

4) Zotero ile Kaynak Yönetimi

Adım 4.1 – Kurulum

• Zotero masaüstü + Zotero Connector (Chrome/Firefox eklentisi) kur.

• Ayarlar → Alıntı Stilleri: APA 7 veya hedef dergin.

• Klasörleme: Sosyoloji > Dijital Kültür > SM & Yalnızlık (TR)

Adım 4.2 – Kaydetme ve etiketleme

• Scholar sonucu açıkken Connector ikonuna tıkla → Zotero’da uygun koleksiyona düşer.

• Etiketler (tags): “Türkiye”, “gençlik”, “nicel”, “özgün”, “tam metin var”.

• Notlar: 2-3 cümle “özet/çıktı”.

Adım 4.3 – PDF & Künye doğrulama

• PDF’yi ekle; künye bilgilerini “Retrieve Metadata for PDF” ile düzelt.

• Duplicate items (Yinelenenler) sekmesinden temizlik yap.

Adım 4.4 – Yazıya aktarma

• Word/Docs’ta Zotero eklentisi ile Insert Citation → Insert Bibliography (tek tık).

5) Uygulamalı Mini Senaryo (Sosyoloji)

Hedef: Sosyal medya kullanımı ↔ yalnızlık ilişkisi (Türkiye, 2019–2025)

Adım A: Scholar sorgusu → ("sosyal medya" AND yalnızlık) AND (Türkiye OR Turkey) + Son 5 yıl

Adım B: “Cited by” ile 2023–2025 yayınlarına sıçra; “Related articles” ile anahtar kelime çeşitlendir.

Adım C: 10–15 önemli çalışmayı Zotero’ya al; not ve etiket ekle.

Adım D: Hızlı sentez paragrafı yaz (örnek yapı):

• / amaç / yöntem / örneklem / bulgu / sınırlılık / öneri

Adım E: Kaynakçayı Zotero ile ekle (APA 7).

Zotero ile APA 7 formatında otomatik kaynakça çıktısı:

Aribaş, A. N., & Özşahi̇N, F. (2022). İş Yaşamında Yalnızlığın Sosyal Medya Bağımlılığına Etkisinin İncelenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 37-46. https://doi.org/10.52791/aksarayiibd.992255

6) Kısa Şablonlar

Gelişmiş Scholar sorgusu (EN):

("social media" OR Instagram OR TikTok) AND (loneliness OR "social isolation")
AND (Turkey OR Türkiye) AND (youth OR "university students")

Gelişmiş Scholar sorgusu (TR):

"yalnızlık" intitle:"sosyal medya" AND (Türkiye OR Turkey) AND (gençlik OR "üniversite öğrencileri")

Kurumsal filtre ekleme:

("sosyal medya" AND yalnızlık) site:.edu.tr OR site:dergipark.org.tr

7) Kalite Kontrol Listesi

•  Konu daraltılmalı (nüfus/yer/zaman).

•  TR & EN anahtar kelimeler hazırlanmalı.

•  Scholar’da yıl/dil/başlık filtresi uygulanmalı.

•  “Cited by” ve “Related articles” kullanılmalı.

•  En az 10 sağlam kaynak Zotero’ya eklenmeli.

•  Not/etiket/özet alanları doldurulmalı.

•  Kaynakça biçimi (APA vb.) kontrol edilmeli.

8) Sık Hata ve Çözümler

• Hata: Tek dilde arama.

• Çözüm: TR + EN paralel arat.

• Hata: Çok genel sorgu.

• Çözüm: intitle:, yıl filtresi, site: operatörleri.

• Hata: Kaynakları dağınık tutma.

• Çözüm: Zotero koleksiyon + etiket + not.

Bu çerçeveyle, sosyoloji alanında uygulamalı ve tekrarlanabilir bir literatür taraması yürütürsün. Google Scholar, hızlı keşif ve kapsama gücü sunarken; Zotero, düzen–not–kaynakça üçlüsünü otomatikleştirir. Her uygulamada TR+EN sorgu çiftleri ve Zotero etiketleri ile akışın kesintisiz ilerler.