Grafiklerle Frekans Analizi: Pasta, Sütun ve Histogram Grafikleri – SPSS Uygulamalı Anlatım
- Nominal Analiz
- 5 gün önce
- 2 dakikada okunur
Frekans Grafikleri Ne İşe Yarar?
SPSS’te frekans analizi yalnızca tablo üretmekle kalmaz; verilerin dağılımını grafiksel olarak da gösterir. Bu grafikler, değişkenlerin kategorik yapısını veya sayısal dağılımını görselleştirerek, sonuçların daha kolay yorumlanmasını sağlar.
Frekans analizinde üç temel grafik türü bulunur: pasta grafiği, sütun grafiği ve histogram. Bu grafikler, değişkenin türüne göre seçilmelidir — kategorik değişkenlerde pasta veya sütun grafikleri, sürekli değişkenlerde ise histogram önerilir.
SPSS’te Grafik Oluşturma Adımları
1️⃣ Menüden Analyze → Descriptive Statistics → Frequencies... yolunu izleyin.
2️⃣ İlgili değişken(ler)i Variables kutusuna aktarın.
3️⃣ Sağ alt köşedeki Charts... düğmesine tıklayın.
4️⃣ Açılan pencerede istediğiniz grafik türünü seçin:
Bar charts (Sütun grafiği)
Pie charts (Pasta grafiği)
Histograms (Histogram)
5️⃣ Seçimi yaptıktan sonra Continue → OK adımlarıyla işlemi tamamlayın.
(SPSS 26 sürümünde grafik türleri “Charts...” penceresinde radyo düğmeleri şeklindedir; ayrı sekme olarak bulunmaz.)
Pasta Grafiği (Pie Chart)
Pasta grafiği, bir değişkenin kategorilerinin bütün içindeki oranını görsel olarak sunar. Her dilim, bir kategoriye karşılık gelir ve dilimin büyüklüğü o kategorinin yüzdesine eşittir.
🎯 Kullanım amacı: Kategorik değişkenlerin (örneğin cinsiyet, meslek grubu, müşteri tipi) oransal dağılımını göstermek.
Örnek: Katılımcıların %40’ı öğrenciyse, pasta grafikte bu dilim toplam dairenin %40’ını kaplar.
Sütun Grafiği (Bar Chart)
Sütun grafiği, her kategori için frekans veya yüzde değerini gösteren dikey çubuklardan oluşur. Her çubuk bir kategoriyi temsil eder; yüksekliği ise o kategorideki gözlem sayısını veya oranını gösterir.
🎯 Kullanım amacı: Kategorik verilerde gruplar arası farkları hızlı biçimde karşılaştırmak.
Grafikteki dikey eksen (ölçek ekseni) şu şekilde etiketlenebilir:
Frequencies (Frekans): Her kategorideki gözlem sayısı.
Percentages (Yüzde): Her kategorinin toplam içindeki oranı.
(SPSS 26 sürümünde bu seçenek “Chart Values” alanında belirlenir; “Frequencies” varsayılan olarak işaretlidir.)
Histogram
Histogram, sürekli değişkenlerin dağılımını görselleştirir. Yatay eksen eşit aralıklara (örneğin yaş, gelir, süre) bölünür; her çubuk bu aralıktaki gözlem sayısını temsil eder.
Histogram, dağılımın şekli (shape), merkezi eğilimi (center) ve yayılımını (spread) göstermesi açısından en bilgilendirici grafik türlerinden biridir.
🎯 Kullanım amacı: Verinin normal dağılıma yakın olup olmadığını, uç değerlerin varlığını ve dağılımın simetrisini değerlendirmek.
Histogram oluştururken SPSS’te “Display normal curve” kutusunu işaretlersen, grafiğe bir normal dağılım eğrisi eklenir.Bu sayede verinin ne kadar simetrik dağıldığı hızlıca gözlemlenebilir.
(Bu seçenek SPSS 26 sürümünde “Charts...” penceresinde Display normal curve kutucuğu olarak yer alır.)
Grafik Türü Seçiminde Öneriler
Veri Türü | Önerilen Grafik | Yorum |
Nominal (ör. cinsiyet, meslek) | Pasta veya Sütun Grafiği | Grupların oransal farkını gösterir. |
Ordinal (ör. memnuniyet düzeyi) | Sütun Grafiği | Sıralı değişkenlerde kategori sırasını korur. |
Sürekli (ör. yaş, gelir, süre) | Histogram | Dağılımın simetrisini ve uç değerleri gösterir. |
APA’ya Uygun Raporlama
SPSS grafik çıktıları, tablo özetleriyle birlikte metin içinde şu şekilde raporlanabilir:
“Frekans analizi sonucunda elde edilen sütun grafiği, katılımcıların çoğunluğunun 4. kategoriye (%36,7) yoğunlaştığını göstermektedir. Histogramda normal dağılım eğrisi eklenmiş olup dağılımın sağa çarpık olduğu gözlemlenmiştir.”
Yorumlar