Alt Grup İstatistikleriyle Özetleme – SPSS Uygulamalı Anlatım

Özetleme İşleminin Amacı

SPSS’te Summarize (Özetleme) prosedürü, bir veya birden fazla gruplama değişkeni kullanarak diğer değişkenlerin alt grup istatistiklerini hesaplamak için kullanılır.

Bu yöntemle, her kategori için ortalama, toplam, medyan, varyans, standart hata ve çarpıklık gibi ölçüler elde edilir. Büyük veri kümelerinde alt gruplar arasında anlamlı farkların saptanması için idealdir.

Gruplama Mantığı

Gruplama değişkenleri genellikle kategorik (örneğin cinsiyet, diyabet durumu, cerrahi tipi) değişkenlerdir. Bu değişkenler altında sayısal değişkenlerin (örneğin yaş, kalış süresi, tedavi maliyeti) özet değerleri hesaplanır. SPSS, her grubun hem istatistiksel özetini hem de toplam veri kümesi ortalamasını aynı tabloda sunar.

Adım Adım SPSS Uygulaması

1️⃣ Menüden şu yolu izleyin:Analyze → Reports → Case Summaries...

2️⃣ Variables: İncelenecek sayısal değişkenleri seçin (ör. yaş, kalış süresi).

3️⃣ Grouping Variables: Gruplama değişkenlerini seçin (ör. cinsiyet, diyabet).

4️⃣ Statistics... sekmesinden aşağıdaki ölçümleri belirleyin:

• Sum, Mean, Median, Minimum, Maximum

• Standard Deviation, Variance, Standard Error of Mean

• Kurtosis ve Skewness (çarpıklık ve basıklık)

5️⃣ “Display cases” seçeneği, her grubun ilk n vakasını listelemek için kullanılabilir (varsayılan: 100).

Hesaplanabilecek İstatistikler

SPSS, her alt grup için şu özet istatistikleri hesaplar:

Ölçü	Açıklama
Sum (Toplam)	Eksik olmayan gözlemlerin toplamı
N (Vaka Sayısı)	Her kategorideki gözlem sayısı
Mean (Ortalama)	Aritmetik ortalama
Median (Medyan)	Ortadaki değer, uç değerlerden etkilenmez
Range (Değer Aralığı)	Maksimum – Minimum farkı
Variance (Varyans)	Ortalama etrafındaki saçılma ölçüsü
Std. Deviation (Standart Sapma)	Gözlemlerin ortalamadan uzaklığı
Std. Error of Mean	Ortalama tahmininin güvenilirliği
Skewness / Kurtosis	Dağılımın simetrisi ve uç değer yoğunluğu
% of Total Sum / % of Total N	Her grubun toplam içindeki yüzdesi
Geometric Mean	Çarpım ortalaması (ör. doz veya yoğunluk analizlerinde)
Harmonic Mean	Gruplar arası eşitsiz örneklem büyüklüklerini dengeleyen ortalama

Uygulama Örneği

Amaç:

Cerrahi operasyon geçiren hastalarda yaş ortalamasının ve kalış süresinin cinsiyet ve diyabet durumuna göre değişimini incelemek.

SPSS Ayarları:

• Variables: yas, kalis_suresi

• Grouping Variables: cinsiyet, diyabet_durumu

• Statistics: Mean, Median, Std. Dev., Range

Yorumsal Değerlendirme

Summarize analizi sayesinde;

• Alt gruplar arası farklılıklar (örneğin kadın ve erkek hastaların kalış süreleri),

• Dağılımın normal olup olmadığı (Skewness ve Kurtosis değerleriyle),

• Veri dengesizliği veya uç değerlerin etkisi açıkça görülebilir.

Bu özellikler sayesinde tıbbi, sosyolojik ve klinik araştırmalarda alt grup karşılaştırmaları hızlı biçimde yapılabilir.